Teknoloji bağımlılığı (Medienabhängigkeit)

Aşırı veya kontrolsüz teknoloji kullanımı, sağlık sorunlarına neden olan bir bağımlılığa yol açabilir. Çoğunlukla kişilerin teknoloji ve internetle takıntılı şekilde olağanüstü çok zaman geçirmesiyle karakterize edilir. Örneğin aşağıdaki bağımlılıklar teknoloji bağımlılığı ana kavramı altında ele alınır:

• İnternet bağımlılığı: Çok zaman harcayarak amaçsızca internet kullanımı
• Bilgisayar oyunu ve çevrim içi oyun bağımlılığı: Bilgisayar oyunu ve çevrim içi oyunların aşırı derecede oynanması
• Sosyal ağ bağımlılığı: Sosyal ağların ve elektronik haberleşme araçlarının (örneğin sohbet ve forumlar) aşırı derecede kullanımı
• Çevrim içi kumar bağımlılığı: İnternetteki kumar oyunlarının aşırı derecede kullanımı
• Çevrim içi alışveriş bağımlılığı: İnternet üzerinden takıntılı ve tekrarlanan şekilde tüketim malları ve hizmetler satın almak
• Çevrim içi cinsellik bağımlılığı: İnternette aşırı derecede pornografik içerik tüketimi

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), teknoloji bağımlılığını (“oyun oynama bozukluğu”) davranışsal bağımlılıklar altında sınıflandırır ve bilgisayar oyunları ile çevrim içi oyun bağımlılığını hastalık olarak kabul etmiştir. Bir kimsenin bilgisayar oyunu bağımlısı sayılabilmesi için, DSÖ’ye göre 12 aylık bir dönem içinde aşağıdaki üç kriter tekrarlanarak ortaya çıkmalıdır:

• Kişinin kendi oyun oynama davranışını ve sıklığını denetleyemediğinin kanıtlanmış olması,
• Gündelik yaşamında oyun oynamaya diğer aktivitelerden, hobiler, iş, okul ve sosyal ilişkilerden daha çok öncelik vermesi,
• Olumsuz etkileri ortaya çıkmış olmasına rağmen oyun oynamaya devam etmesi.

Bu kriterler en geniş anlamda teknoloji ve internet bağımlılığının diğer biçimlerine de uygulanabilir. Burada kendi internet veya bilgisayar oyunu kullanımınızla ilgili bir kendi kendine test yapabilirsiniz. Çevrim içi teknoloji danışmanları aracılığıyla ayrıca sorumlu teknoloji kullanımı hakında bilgi edinebilir, bağımlılığa ilişkin olası işaretleri erken fark edebilmek için çevrim içi yeterliliklerinizi geliştirebilirsiniz.

Kendinizin veya bir yakınınızın teknoloji bağımlılığından mustarip olduğunu düşünüyorsanız bağımlılık danışmanlığı yardımcı olabilir. Profesyonel bağımlılık danışmanlığı gizlidir, bağımlı insanlara çözüm yolları sunar ve bağımlılıktan kurtulmayı sağlayabilecek yolda eşlik eder.

1. Aydınlatma

Teknoloji danışmanlığı merkezleri kişileri ve yakınlarını hastalık, onun temelinde yatan nedenler, belirtiler ve sonuçlar hakkında bilgilendirir. 

1. Teşhis ve değerlendirme

Teknoloji bağımlılığının teşhis edilmesine yardımcı olur ve bağımlılığın ağırlık derecesini değerlendirir.

1. Destek

Kişiler ve ailelerine yönelik duygusal destek ve uygulamaya dair tavsiyeler verir. 

1. Tedavinin planlanması

Teknoloji bağımlılığı danışmanlığı, kişinin içinde bulunduğu duruma göre belirlenen kişiye özel bir terapi planı geliştirmek konusunda destek olur. 

1. Uzman tedavi olanakları için arabuluculuk

Uygun terapistlerle, terapi gruplarıyla veya rehabilitasyon merkezleriyle bağlantı kurar. 

1. Takip

Teknoloji bağımlılığı danışmanlığı, tedaviden sonra gündelik yaşama yeniden uyum sağlama sürecinde destek olur ve ayrıca tekrarlanmanın önlenmesine yönelik önlemler sunar. 

1. Yakınlar için destek

İçinde bulundukları durumla başa çıkabilmeleri ve bağımlı kişiye yararlı şekilde destek olabilmeleri için yakınlara yönelik danışmanlık ve destek sunulur.

1. Önleyici tedbirler

Teknoloji bağımlılığı danışmanlığı, aşırı teknoloji kullanımının riskleri ve sonuçları hakkında aydınlatır ve önlemeye yönelik stratejiler sunar.

İlk adımda, bağımlılık danışmanlığının ilk görüşmesine gelirken herhangi bir belge getirmeniz gerekmez. İlk görüşme kapsamında muhtemelen, önceki teknoloji kullanımınız hakkında bir anket formu doldurmanız istenecektir.

• Teknoloji bağımlılığı danışmanlığı kapsamında uzman bir kişiyle, örneğin çevrim içi oyunlar veya internet siteleri gibi güncel teknoloji kullanımınızın nasıl olduğunu ve bunun ne gibi sonuçlar doğurduğunu konuşursunuz. 
• Size yaşamınızdaki güncel durumlar hakkında sorular yöneltilir. 
• Sürecin devamında güncel durumu değiştirmeye yönelik motivasyonunuzun ne kadar güçlü olduğunu ve teknoloji kullanımınızla ilgili hangi hedefleri güttüğünüzü ortaya çıkarmak önemlidir. 
• Görüşme sırasında size, bağımlılığın üstesinden gelmek için ne gibi olanaklar bulunduğu gösterilir. Bunlar örneğin bağımlılık tedavileri, tedavi yeri veya dayanışma grupları bulmak şeklinde olabilir.
• Önemli: Teknoloji bağımlılığı danışmanlığı kapsamında irtibata geçtiğiniz kişiler yasal gizlilik yükümlülüğüne tabidirler.

Bir kamu danışmanlık merkezine başvurmanız halinde bağımlılık danışmanlığı genel olarak ücretsizdir. Sunulan psikososyal hizmetler de normalde ücretsizdir, çünkü bu danışmanlık merkezleri çoğunlukla belediyeler, il ve ilçeler, eyaletler tarafından finanse edilir ya da bir kiliseye veya bir hayır kurumuna aittir.

Bilgisayarda oyun oynama bozukluğu (“Gaming disorder”) resmen hastalık olarak kabul edildiğinden danışmanlıktan sonraki terapiler de yasal sağlık sigortaları ve emeklilik sigortaları tarafından karşılanır. Gönüllü olarak tamamlanan veya danışmanlık ve tedavi hizmetinin bir parçası olmayan tamamlayıcı kurslar ücretli olabilir.

Almanya’da neredeyse her şehirde bağımlılık danışmanlık merkezleri vardır; bağımlı kişi olarak buralara başvurarak yardım alabilirsiniz. Ayrıca çevrim içi hizmetler (aşağıdaki linklere bakın) ve telefonla danışmanlık olanağı da vardır.

• Federal Sağlık Eğitimi Merkezinin (BZgA) kumar bağımlılığıyla ilgili telefonla danışmanlık hizmeti (ücretsiz): 0800 1 37 27 00
• Telefonda psikolojik destek (ücretsiz): 0800 - 111 0 111 veya 0800 - 111 0 222

Danışmanlık merkezlerinin çoğu yakınlar için de danışma görüşmeleri sunar. Yakın çevrenizden bir kimsenin teknoloji bağımlılığından mustarip olduğunu düşünüyorsanız burada, yakınlara yönelik danışmanlık sayfasında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Çocuğu internette veya bilgisayar oyunlarıyla çok zaman geçiren ebeveynin endişelenmesi olağandır. Teknoloji veya bilgisayar oyunu bağımlılığı teşhis edilen geçlerin oranı nispeten küçüktür. Bu belirtiler genelde geçici olarak görülür. Yine de çocukları ve gençleri teknolojinin sunduğu fırsatlar ve içerdiği riskler hakkında erkenden aydınlatmak önemlidir. Yasaklamalar çoğu kez doğru çözüm değildir. Çocuğunuzla birlikte kararlar alın ve sorumlu kullanımı öğrenebilmesi için aile içinde teknoloji kullanımına sınırlama getirin.

Aileler, ebeveyn ve eğitimcilere yönelik olarak teknoloji dünyasından güncel gelişmeler hakkında bilgilendiren ve çocuğunuzun teknoloji kullanımına nasıl refakat edebileceğiniz konusunda günlük yaşamda işe yarayan püf noktaları veren teknoloji rehberleri vardır. Bir bağımlılık danışmanlığı merkezinin yanı sıra aileler ve eğitimcilere yönelik danışmanlık merkezlerinden veya ebeveyn çağrı hattından da yardım alabilirsiniz.

Çocuğunuz burada internet ve bilgisayar oyunu kullanımı konusunda bir çevrim içi kendi kendine test yapabilir.

Teknoloji bağımlılığının çevrim içi oyun veya çevrim içi alışveriş bağımlılığı gibi belirli biçimleri, sağlık sorunlarının yanı sıra ağır mali zararlara da neden olabilir. Örneğin kumar bağımlılığı resmen kabul edilmiş bir psikolojik hastalıktır ve internetteki çok çeşitli şans oyunları ve (spor) iddiaları nedeniyle teknoloji bağımlılığıyla yakından ilişkilidir.

Tüketim malları için yapılan aşırı harcamalar veya yüksek meblağlarla kumar oynamak nedeniyle ortaya çıkan borçlar çoğunlukla özel yaşamda ve mesleki çevrede gerginliklere ve çatışmalara neden olur. Kendiniz veya yakınınızdaki bir kimse kumar veya alışveriş bağımlısıysa ve bu nedenle birikmiş borçları varsa olağan bağımlılık danışmanlığının yanı sıra borç danışmanlığı yardımı da sunulur. Bu hizmet, mali durumunuzu yeniden kontrol altına alabilmenize yardımcı olur.

Bağımlılık danışmanlığı kapsamındaki görüşmeler genel olarak anonimdir. Emin olmak istiyorsanız, bölgenizdeki veya çevrim içi danışmanlık merkezine önceden telefon ederek bunu sorabilirsiniz.

Danışmanlık görüşmesinden sonra çeşitli olanaklar vardır. İdeal durumda danışmanlık veren kişi görüşme sırasında size uygun olan yardım olanaklarından bahseder. Tedavi sırasında tıbbi, psikolojik ve sosyoterapi önlemleri kombine edilebilir. Görüşme sırasında, sizin için en iyi çözümün bir grup terapisi veya bir terapi olabileceğini muhtemelen fark edeceksiniz. Bu konuda ayakta tedavi, günlük kliniklerde (tüm gün ayakta) tedavi veya yatarak tedavi olanakları vardır.

ÖNEMLİ: Hiçbir şey için zorlama olmayacaktır. Atacağınız adımların hepsine kendi iradenizle karar vereceksiniz!

Bağımlılık danışmanlığının hedefi, bağımlılık davranışının boyutunu belirlemek, sağlıklı ve sorumlu bir teknoloji kullanımına yönelik bireysel çözüm stratejileri oluşturmaktır. Özellikle de teknoloji becerileri, başka boş zaman aktiviteleri, sosyal ilişkiler ve meslek hayatına (yeniden) katılmak teşvik edilir. Teknoloji, internet ve akıllı telefonlar gündelik yaşamımızın ayrılmaz birer parçası olduğundan, başarılı bir tedavi için teknolojiden tamamen kaçınmak bir koşul değildir. Yine de ağır bir bağımlılıkta, özellikle de tedavinin başında teknolojiden kaçınmak yararlı olabilir.

Bağımlılık danışmanlığı merkezleri öncelikle bir danışmanlık görevi üstlenir: Danışmanınız hangi önlemlerin size uygun olduğunu ortaya çıkarır, yardım olanaklarına yönelik tavsiyeler dile getirir ve ihtiyaç duyulması halinde bir dayanışma grubuyla bağlantı kurmanızı sağlar.

Danışmanlık merkezinizin somut olarak başka hangi olanakları sunduğunu telefonla veya ilk görüşmede öğrenebilirsiniz.

Danışmanlık aldığınız uzman sizi hiçbir şey için zorlamayacaktır, çünkü bu bir danışmanlık hizmetidir. Bu danışmanlık sürecinin hedefi, size yardımcı olmak için ortak bir yol bulmaya çalışmaktır.